Komşuda pişer bize de düşer

Eskiden evde pişenden yan komşuya tattırmak, sonra da tabağınıza koyulmuş yepyeni bir lezzetle bir gün komşunuzu kapıda buluvermek o kadar da ender bir şey değildi. Tabağınız elimde kapınızı çalıyorum... Bakalım bu size ne kadar tanıdık gelecek, komşuda pişenden size ne düşecek?!...

Salı, Haziran 26, 2007

Neler oluyor dünyamıza?!


Sıcak çok sıcak... Belki de bu yazın en sıcak günlerinden biri. Bu sıcaklardan nasibini her yer alıyor. Yalnız aynı denizin karşı kıyılarında uzanan Türkiye ve Yunanistan'da değil, bütün Akdeniz kaynıyor. Düşünün ki yılda birkaç kere böylesi dayanılmaz sıcaklar olduğunda kendimizi nereye atacağımızı bilemiyoruz. Şükür ki bizim hala içecek ve canımız çektikçe duş yapacak suyumuz var. Ama nereye ve ne zamana kadar? Dünyamızdaki su kaynakları sonsuz değil... ve ne yazık ki gitgide de azalıyor. Çünkü doğal su kaynaklarını besleyecek yağmurlar yağmıyor. Koca bir kış geçti, toplam kaç gün yağmur gördük ki?? Birazcık ıslandık, balkonumuz, bahçemiz yıkandı. Toprak susuzluğunu giderdi ama yine de ona bütün yaz yetecek kadar depolayamadı :(

Bir yanda gözlerimizi gözyüzüne diktik yağmurlar bekliyoruz, ama yağmıyor :(
Dünyanın başka taraflarında da kontrol edilemez şekilde buzlar eriyor.
Yağmursuzluk kuraklık getiriyor. Bastığımız yemyeşil toprak, aynı cildimiz gibi kuruyor, çatlıyor, göğsündeki hayat veren damarlar kuruyor. Hiç birşey besleyemez, büyütemez oluyor.
Diğer tarafta zamansız gelen sıcaklar, altüst olan mevsimlerle hızla eriyen buzlar su seviyesini gitgide yükseltiyor. Çok da uzak olmayan bir gelecekte, belki de bazı ülkeler tamamen sular altında kalıp haritadan silinecek. Dünyanın haritası değişiyor.
Yaşam düzenleri ve yaşadıkları iklimler altüst olan bazı hayvan türleri tamamen yok olmaya mahkum durumda.

Eskiden ilkokulda "Mevsimler" konulu ünitelerimiz olurdu. Her mevsimin olması gereken özellikleri sayılabilirdi. Hangi ayda başlayıp hangi ayda bittiği de söylenebilirdi. Peki şimdi mevsimlerin ne zaman başladığı, ne zaman bittiği ön görülebilir mi? Çocuklara 1 yılın içinde 4 mevsim olduğu, her birinin kendi payına düşen 3 aylık dilimde ne özellikleri olduğu sayılabilirdi. Şimdiki çocuklara aynı şeyler mi öğretiliyor acaba? Yoksa dünyanın gitgide sürüklendiği felaket yüzünden hiçbir mevsimi zamanında ve olması gerektiği gibi yaşayamadığımız mı anlatılıyor.

Peki ne yapmalıyız? İçtiğimiz suyun da kullandığımız suyun da kıymetini bilmeliyiz. İdareli kullanmalıyız. Peki başka?

Bizim çocuklarımızın hayal meyal hatırlayabildikleri yemyeşil bir dünyayı, onların çocuklarına bir masal gibi mi anlatacağız: "Eskiden yemyeşil çayırlarda koşar, serin sular da yüzerdik. Güneşi umursamadan bütün gün deniz kıyısında oynar. Ne zaman istersek yıkanırdık. Pınarlardan buz gibi sular içer. Sebzelerin meyvelerin bolluğu içinde üstünde ufacık bir çürük olanı beğenmez atardık" mı diyeceğiz?

Bizim acizane katkımız ne olabilir ki? Neyi değiştirebilir bir tek insan dememeli. Bugün fırsatımız varken yapılabilecekler için yarın çok geç olabilir. Üstelik bir başımıza çabalamak değil bilinçlenmek, bilinçlendirmek belki de ileriye dönük yapılabilecek en iyi şey olurdu. Kimseden tek başına "dünyayı kurtaran adam" olması beklenemez. Olamaz da... Çünkü mesele, 1 kişilik, 10 kişilik, 100 kişilik iş değil. Ama 1'ler 10ları, 10lar 100leri, 100ler de 1000lerce insanı bilinçlendirebilir. Çocuklarımızdan işe başlamalıyız. Gelecek nesiller onlara ve onların yetiştireceklerine emanet çünkü. Çok büyük ihtimalle ne biz ne de onlar dünynın başına gelecek bu büyük felaketi görmeden gideceğiz. Artık bu şans mı sayılır bilemem.

Geçen gün Maya'ya ilk Atlas'ını aldık. Hem dünyayı hem de hayvanları öğrenmesini sağlayan bir "Hayvanlar Atlası". Zaten hayvanların çoğunu tanıyordu. Şimdi hangisinin ne kadar uzaklıkta yaşadığı, başka başka ülkelerin olduğu; kısacası uzakların farkına vardı. Kanada'nın ne kadar uzakta olduğunu, kışın uçakla gittiğimiz İngiltere'nin bizden ne kadar uzak olduğunu; anneanneyle dedenin, Bahar teyze, Elif ve Yağmur'un nerede yaşadıklarını, Girit'le mesafelerini gördü. Hepsi bu da değil!

Bir hayvanlar atlası olduğu için, her kıtanın arkasındaki sayfalarda da o kıtada yaşayan hayvanların listesi var. Üstelik nesli tükenen hayvanlar "tehlikede" olarak etiketlenmiş, çocukların dikkatini çekmesi için. İşte, yaşı küçük demiyorum, kızımla bu sayfaları çalışıyoruz. Üzücü de olsa bazı hayvanların sayısının tehlikeli boyutta azaldığını ve birgün dünya üzerinde onlardan 1 tane bile kalmayacağını öğreniyor.

Öğreniyor... yavaş yavaş aklında şekilleniyor. Geçen gün baktım almış bu kitabını eline, kendi kendine inceliyor. Sonra kaldırdı başını, "Anne", dedi.
"aslanlar da bitiyormuş!"

"Evet, çocuğum, bitiyorlar ne yazık ki..."

Peki bu durumun "neden?" olduğuna verebilecek çok iyi bir cevabı olan var mı?

Etiketler: , ,

Cumartesi, Haziran 23, 2007

Sapsarı mısırların bambaşka bir anlamı var benim için


Mısır, Amerika'nın keşfiyle tanıştığımız bir bitki. Yabani bitkinin evcilleştirilmesinin ilk olarak Meksika'da yapıldığı söylense de, Peru ya da Ekvator'da da olabileceği kabul ediliyor. Mısırın son derece kolay döllenebilir olması tüm kıtada hızla yayılmasını sağlamış. Öyle ki Avrupalılar gelmeden çok önce Karaip adaları dahil kıtanın her yerinde yetiştiriliyormuş. Bu bakımdan Aztek, Maya ve İnka imparatorluklarının mısıra dayandığı söylenebilir. Zaman içinde pek çok yabanıl mısır türleri yok olmuş, evcil türler tüm kıtaya yayılmış. Genellikle bol yağışlı iklimleri seven mısırın neden Karadeniz bolgesini sevdiğini de böylece izah edebiliriz :) Tanelerini dökmeyen bir türün yetişmesi sağlandıktan sonra, ekip biçmesi kolay, verimi de hayli fazla olan mısır için, 1'e 150 bile fazla birsey sayılmazmış! Kıtayı fetheden İspanyollar ve Portekizliler sayesinde Avrupa'da ilk kez İspanya ve Portekiz'de ekimine başlanmış. Ancak hayvan yemi olarak kullanılıyormuş. Tarihciler, insani besin olarak ilk kez Ortadoğu'da yetiştirildiği konusunda hemfikirlermiş. Kolomb'un keşfinden elli yıl geçmeden, 1520-1530 yıllarında Mısır, Suriye ve Lübnan'da mısır ekildiği biliniyor.

"Tarih Boyunca Yemek Kültürü" adlı kitabında Murat Belge; "Türkçe'deki adı 'mısır' zaten bu bakımdan bir ipuçu" diyor. "O yıllarda İspanya'dan kovulan Mağribiler(*) oradan belki de Mısır'a gelmişlerdir" diyor. "Bizim mısır dediğimiz bitkiyi Osmanlının batı sınırlarında yaşayan Slav ve Macar halkları "Türk buğdayı" anlamına gelen adlarla tanıdılar. Böylece mısır Avrupa'ya Osmanlı üzerinden yayıldı, İspanya üstünden değil" diye ekliyor.

(*)Mağribiler: Afrika'nın Mısır dışındaki kuzey ülkelerinden olanlar.

Ne yazık ki mısırın kıymetini anlamamız biraz geç oldu ailemizde. İzmir'in sokaklarında dolaşan "kaynamış darı" satıcıları ve zevkle kemirdiğimiz "darı"ları bir kenara koyarsak, çocukluğumun anılarından hatırladığım tek mısırlı şey Bahar'ın bir yazısında söz ettiği, babaannemin "şakşak" adını verdiği mısırunlu, ısırgan otlu böreği. O zamanlar yediğimiz bu mısırunlu böreğin, yıllar sonra canım kardeşimin yiyebileceği yegane börek olduğunu bilemezdik elbet. Hangi tahıllar glutenli diye düşünmek zorunda da değildik. Ne Çölyak'tan haberdardık ne de mısırla pirincin glutensiz tahıllar olduğunun farkındaydık. Mısırunu, -evde varsa- balıkları bulayıp kızartmaktan öte bir işe yaramazdı o zaman. Halbuki mısırununun bizim için değeri bunun çok üstündeymiş.


Bütün hayatları kendimizinki gibi sanıp yanılıyoruz bazen. Mesela, Internet'te gördüğünüz mükemmel pastaların tadına bile bakamayacak çocuklar olduğunu düşündünüz mü hiç? Düşünseydiniz, her simit alışınızda çok derinlerden bir yerden suçluluk duyar mıydınız siz de? Peki bu durum, pastayla da sınırlı kalmayıp, içinde un olan herşeyi kapsıyorsa... aklımıza ilk anda gelen ekmekarası, pide arası, pizza, makarna, sandviç, simit, börek, çörek de eklenseydi yasaklar listesine? Dışarda yenen hemen herşeyin unlu (yani glutenli) bir şeylerin içinde/arasında/üstünde sunulduğu bir toplumda bunlara imrense de elini süremeyecek bir çocuk yetiştirmek hiç de kolay olmazdı herhalde. Kendi başımıza gelmedikçe çok ender aklımıza düşer bunlar. Ama sevdiğinin başına gelmesi, kendi başına gelmesinden de çok sarsar insanı. Özellikle önünde uzun bir ömür olanın; eşinin, çocuğunun, kardeşinin.


İşte Bahar'ın hayatındaki bu değişim elbette hepimizi etkiledi. İnsanı kolaylıkla paniğe sokup, "ben artık hiç birşey yiyemiyeceğim" bunalımına sürükleyebilecek karamsarlıktan sıyrılıp, kendi çabalarıyla yaptıklarını, kendisi gibi glutensiz diyeti uygulamak zorunda olanlarla paylaştı. Zaman geldi bir annenin, çölyaklı çocuğuna yıllar sonra ilk kez bir dilim kek ya da pasta yedirebilme sevincine tanık oldu. Bir yandan da, sürekli, yeni glutensiz reçeteler geliştirdi. Bu reçetelerde de doğal olarak mısırın ve pirincin unları baş rol oynadı. Biz de, başlangıçta onun da yiyebileceği birşeyler yapabilme çabasıyla eskisinden daha cok kullanır ve bulundurur olmuştuk mısırununu. Daha sonra da, yalnızca onun icin yapmakla kalmayıp sanki yeniden keşfetmiştik mısırlı lezzetleri. Maya'nın her doğumgününde büfenin baş köşesinde yer aldı mısırunlu, otlu böreklerimiz.


Resimde gördüğünüz mısırunlu böreği, bu kış tazecik ısırgan otlarıyla defalarca yaptım. Aynı tarif, ıspanaklı, ıspanak ve lorlu, pırasalı, yazın patlıcanlı da yapılabiliyor.

Yarım kilo ot ya da sebze (ısırganotu / ıspanak(+lor) / pırasa / patlıcan olabilir)
Yarım kilo mısırunu
3 yumurta
1 bardak yoğurt
1 bardak zeytinyağ
1 tatlı kaşığı şeker
1/2 tatlı kaşığı tuz
2 paket kabartma tozu
1 bardak kadar su

Pırasalı veya patlıcanlı ise içi önceden kavrulup ılınacak. Ispanaklı veya otlu ise çiğden koyulacak. İç malzemesi dışındakilerin hepsi iyice karıştırılır. Çok koyu bir bulamaç olacak kadar su eklenmelidir. Sonra doğranmış iç malzemesi de eklenip biraz karıştırdıktan sonra fırın kabına dökülüp önceden 180 derecede ısınmış fırında pişirilir. Fırına koymadan üstüne susam ya da çörekotu koyulabilir.

** Sarı tariflerde daha mısır kroketler, safranlı lezzetler var ;) O zamana kadar siz en iyisi, bir de Limoncello'ya bir bakın. Bu sıcaklarda bundan güzel bir sarı olamaz!

Etiketler: , , , , ,

Perşembe, Haziran 14, 2007

Sarı çiçekler ve kelebek


Geçen gün Maya'mla şehrin eski surları üzerinde uzuuuuun bir yürüyüş yaptık. Hemen evimizin arkasından başlayan surlar boyunca uzayıp giden yol, yakın zamanda keyifli yürüyüşler için yenilendi. Banklar koyuldu, çiçekler ekildi. Benim aklımda sarı sarı tarifler uçuşurken, yol kenarında da sarı sarı çiçekler göz kırpıyordu bize :) Bir ara sarı bir kelebek de gördü Maya. Ama yakalamak ne mümkün! Ben objektifimi ayarlayıncaya kadar çoktan uçup gidiveriyordu. Artık yolumuzun sonuna varmak üzereyken de bu çiçekleri gördük. Aslında böyle miydiler yoksa kurumuşlar mıydı ben de tam anlamış değilim. Ama çektiğim fotoğrafta gün ışığının öyle bir oyununa geldim ki bu fotoğrafın böyle çıkması beni bile şaşırttı. Sanki siyah-beyaz çekilmiş de, çiçekler ve kelebek sonradan boyanmış gibi değil mi?

Etiketler: ,

Pazartesi, Haziran 11, 2007

CİNCİBİR


Babamın kulakları çınlasın! Bu kelimeyi en çok ondan duyardık, küçüklüğümüzde. Küçüktük, anlamazdık ne anlama geldiğini. Ama ne çok duymuştuk; cincibir, cincibir gazozları, cincibir gazoz fabrikası gibi lafları. Hatta babam bazen bu kelimeyi bizi kızdırmak için bir isim gibi de kullanırdı. Kardeşim Bahar, herkesten iyi anlayacak ne demek istediğimi :)

İsmini bu kadar duymama rağmen, ne görmüş ne de tadına bakmıştım bu cincibir gazozlarının. Sanıyordum ki daha o zaman bile artık bulunmazlar arasına girmiş, çocukluklarından kalma nostaljik bir şeydi annem ve babam için. Halbuki biraz araştırınca hiç ummadığım birşeyle karşılaştım: İzmirde bir yerlerde hala üretiliyormuş cincibir, bugün kendinden İnternette söz edildiğinden habersiz :) Üstelik çağa ayak uydurmak(?!) uğruna kolalı ve portakallı çeşitler de geliştirmişler. Belki bizim yaşımızda olup da Egeli olanlar arasında tadına bakmışlar vardır aramızda kim bilir?...

Aradan yıllar geçip de biraz İngilizce öğrenmeye başladığımda önce "Beer" kelimesini öğrendim, daha sonra da "ginger". Yine de bu iki kelimenin bir araya gelip de karşıma çıkması kimbilir ne kadar zaman aldı. Belki birgün bir yerde tekrar duyduğumda; "tabi ya, Cincır-biir" diyerek çocukluğumun bir anısı her zamankinden daha da aydınlanmıştı :)

Aradan yine yıllar geçti. Geçenlerde bir gün, sarı tariflerde artık limonluları yapmamaya karar vermişken, yalnızca ısınan havalarla özlenen buz gibi bir içecek yapmak için kitapları karıştırırken, aşçıların en salaşı da olsa kendini sevdirmeyi bilen Oliver'in kitabında buluverdim tarifini.

Demek ki, insanın yıllarca duyduğu ama tadına bakmadığı birşeyi ilk defa kendi kendine yapıp tatması da varmış nasipte :)


GINGER BEER

100 gr. taze zencefil (kalınca bir parça zencefilden 4-5 parmak boyunda kullandım)
4-5 kaşık şeker
3 limon (kabuğu da suyu da)
1 litre soda
İstenirse servis için taze nane yaprakları

Taze zencefilin kabuğunu soyup, rendenin peynir rendesi tarafında rendeleyin. Zencefili suyu ve içi lifli posasıyla birlikte (1 litre sodayı da içine alabilecek büyüklükte) bir kaba alın, üstüne şekeri ve limon kabuğu rendesini koyup elinizle ya da havan eliyle iyice ezin. Limonların suyunu sıkın ve aynı kaba boşaltın. En son da 1 litre sodayı ekleyin ve birazcık kendi haline bırakın ki içindeki lifler ve limon posası birazcık çöksün. (Yoksa tadına bakmak çok zevkli olmayacak!) Tadına bakın, eğer çok ekşi geliyorsa biraz daha şeker, çok tatlı geliyorsa biraz daha limon suyu ekleyin. Bunu herkes kendi damak zevkine göre ayarlayabilir. Bir sözgeçten geçirdikten sonra içine ekleyeceğiniz buzlarla Ginger beer içmeye hazır!
Sodanın gazı kaçmadan hemen içerseniz çok "gazozlu" havayı da kaçırmamış olursunuz :)

Bu da hiç hesapta olmayan bir sarı tarif oldu çıktı işte... Aslında zencefil aromalı ve su yerine sodayla yapılan limonatadan başka birşey değilmiş. Zencefil olduktan sonra her zamanki limonatadan daha değişik, içtikten sonra boğazınızda hala izlerini bırakan bir lezzet. Zencefilin keskin tadı çocuklara biraz acımsı gelebilir. Siz de onlara bildik bir tarifle limonata yapıp, sonra da limonatayı minik dondurma kalıplarına doldurup ve dondurup limonatalarını ellerine tutuşturup onları böyle şaşırtabilirsiniz :)



Wikipedia'da Cincibir için, 70'li yıllarda özellikle Ege Bölgesi'nde tanınan bir gazoz, diyor.

Ginger Beer için ise; zencefil, limon ve şekerle yapılan alkollü ya da sodalı bir içecek, diye bahsediyor. İngiltere'de 17 yüzyılın ortalarında yapılmaya başlanmış, popüleritesinin doruğuna ise 19 yüzyılın bailarında ulaşmış.

Etiketler: , ,

Salı, Haziran 05, 2007

Sevdiklerinize Nuh'un gemisinde yer ayırtın!

joinNoah

Greenpeace Türkiye, Küresel Isınma konusunda dikkatleri çekmek için bir süredir bu proje üzerinde çalışmaktaydı. En sonunda umudun ve uyarının sembolü Nuh’un Gemisi’ni Ağrı Dağı’nın tepesinde inşa etmeyi başardı! 10 metreye 4 metre boyutlarındaki gemi dört haftada inşa edildi ve 31 mayıs günü ziyaretçilere açıldı. Nuh'un Gemisinde siz de sevdiklerinize bir yer ayırtabilir, onlara ait bir fotoğrafla bu projeye katkınızı ölümsüzleştirebilirsiniz!

Benim de birkaç hafta önce bu projeden haberim oldu. Bakın Mayacığım sardunyalı fotoğrafıyla şimdiden yerini aldı bile :) Sizin de tek yapmanız gereken yukarıdaki resme kliklemek.

Etiketler: , ,

Cumartesi, Haziran 02, 2007

Tabi ya, hardal da sarı! :)

Hardal'la ilgili bir eklenti (5.6.07): Ev yapımı hardalın tarifini verirken, evde koyu renkli hardal tohumu olduğu için onu kullandım. Sonra düşündüm ki, bir zamanlar taneleri biraz daha iri ve krem rengi olan başka bir çeşit hardal daha almıştık. Acaba bu krem renkli hardal tohumlarından yapsaydım hardal sosunun tadı farklı mı olurdu? Acaba hangi cinsi ev yapımı hardala daha uygundur diye düşündüm. İnternette biraz araştırdıktan sonra öğrendim ki; başta Hintli aşçılar olmak üzere bu işin ustaları, rengi koyu bordoyla siyah arası olan koyu renkli hardalı(Sinapis Nigra) yemeklerde tercih ediyorlarmış. (Demek ki sos yapmak için doğruyu seçmişiz :) Sarı hardal da önemli bir yağ kaynağıymış, hardal yağı ondan elde edilirmiş.

Kara hardal, orta Avrupa, Anadolu ve İran'da, yetişirmiş. Sarı çiçekli otsu bitkinin tohumları kırmızımsı siyah olurmuş.
Sarı hardal ise Akdeniz kıyılarında yetişir, çiçekleri beyaz, kara hardaldan daha iri olan tohumları sarı ya da beyaz olurmuş.

Bir de hardal bitkisinin turpgillerden bir bitki olduğunu okuduğumda, yazmayı unuttuğum bambaşka bir detay daha geldi aklıma.

Girit kökenliler bilirler. Vruves denen bir ot çokça bulunur, bolca yenir Girit'te. Bağların arasında, dağda bayırda kendiliğinden yetişir. Ben buraya geldikten sonra baktım ki bu Vruves dedikleri bizim İzmir'de aldığımız "Turp otu"nun ta kendisi :) Ege'de "turpotu"na çok yakın bir akrabanın da Hardal otu (Sinapis arvensis) olduğunu biliyorum. Aralarındaki farkı ben ayırt edemiyorum. Bilen arkadaşlar bizi bilgilendirebilirler.
"Giritli Otlar"la ilgili Yunanca bir kitaptan bakıyorum ki her yerde görülen vruves'in latincesi de Sinapis Arvensis, yani kaynaklarda 3. bir cins olarak geçen "Yabani hardal"ın ta kendisi :) Çiçekleri sarı, tohumları da koyu kahve*siyah renkte olurmuş ;-)

Siz de aynı şeyi mi düşünüyorsunuz? :) Kışın otunu bol bol yediğimiz zamanlarda tohumlarını da biriktirip hardal sosu mu yapsak :))


Bir baharat kitabında da hardal sosunun, dövülmüş hardalı sıcak suyla, sütle ya da birayla(!?) karıştırarak yapılabileceği yazıyor ama oranları verilmemiş. Karıştırdıkça neler buluyor insan...

**********************************************************************************
Bazen tamamen aklımızdan çıkmış birşeyi, evdeki ufaklıkların o kıvrak zekası hatırlatır ya bize unuttuğumuzu... Bizimki de öyle oldu işte. Ben günlerdir, sarıyla yatıp sarıyla kalktım :) Sarı sarı neler alsam da sarı sarı neler yapsam diye düşündüm. Limonun etrafında dönüp durdum. Sonra başka şeyler de buldum, önceki yazımı bitirirken söylediğim gibi: patates de sarı, mısır da; zerdeçal da var, safran da... Ama bir sarı vardı ki ben unutmuştum.Ta ki geçen gün öğle yemeğinde Maya bana hatırlatıncaya kadar :)

Mayacığım köfte patates yerken, minik tiryakinin birden aklına gelmiş olmalı ki:
- Anne o sa"y"ı şeyden getiysene...
deyiverdi. Adını bile beceremediği o sarı şey, hardal :)


Mayacığım, daha 3,5 yaşında bile değil, ona acı geleceğini zannettiğim için bir süre vermekte direndiğim, yalnızca sapsarı şişesiyle oynamakla yetindiği hardalın tadını aldığı günden beri çok seviyor :) Eve hiç almadığımızdan daha ketçabın tadını bile bilmiyor, ama çok az miktarda yemesine izin verdiğimiz hardal en büyük zevki. Eve aldığımız katkısız olanı, yani umuyorum ki öyle. Ama birgün evde kendi hardalımı yapabileceğim aklımın ucundan geçmezdi.


Hardalın da sarı projede yer alabilmesi için kitapları karıştırırken, Tessa Kirou'nun kitabında aradığımı buldum. Yunanca'ya -belki daha aşina olsun diye- "Tarçın ve Gül yaprağı" adıyla tercüme edilen kitap, öncelikle bu ismiyle dikkatimi çekmişti kitapçının raflarında. Annesi Finlandiyalı, babası Kıbrıslı, eşi İtalyan olunca, kitabında da hem kuzeyden hem Akdeniz sahillerinden tarifler var. Benim takılıp kaldığım tarif de annesinin her zaman yaptığı Finlandiya usulü ev yapımı hardalın tarifiydi. Evde de hardal tohumu vardı. Sonuç harika! En çok da bundan sonra kızıma hazır hardal yedirmeyeceğime seviniyorum :)


Ev Yapımı Hardal için gerekli olanlar:

45 gr. kara hardal tohumu (3 yemek kaşığı kadar)
115 gr.şeker (Yarım bardaktan biraz az)
1 tatlı kaşığı tuz
250 gr. krema
1 yemek kaşığı zeytinyağ
2 yemek kaşığı sirke
Yarım limonun suyu

Hardal tanelerini önce beyaz bir tabağa döküp dikkatlice ayıklayın. Ayıklanmış taneleri, baharat öğütücünüz varsa en iyisi öğütücüde öğütmek. Yoksa havanda iyice dövmeyi de deneyebilirsiniz. Öğütülmüş hardalın üstüne şekeri ve tuzu ekleyin. Kitapta bir tahta kaşık yardımıyla iyice ezin diye yazıyordu. Ben tahta kaşıkla pek ezemedim, boşalttım havanın içine orada ezdim. Üçünün bir arada ezilmiş hali böyle oluyor.


Tuz ve şekerle dövülmüş hardalı ufak bir tencereye alıp kısık ateşte birazcık kavurduktan sonra yavaş yavaş kremayı ekleyin. ** Bu arada sürekli karıştırın!!** (Şeker olduğundan dibine ya da kenarlarına yapışabiliyor.) Sonra sırayla yağı, sirkeyi ve limon suyunu da ekleyin ve kısık ateşte sürekli karıştırarak koyulaşıncaya kadar pişirin. Koyulaşınca ateşten alın ama bir süre daha ara ara karıştırmayı sürdürün. Soğuyunca kavanoza koyun. Eminim kuzeyin o güzelim somonlarına çok yakışıyordur.


Bu arada, hardalın rengi konusunda hayal kırıklığına uğrayanlar varsa, o rengi verenin Zerdeçel olduğunu hatırlatmak isterim. Belki zerdeçal eklenirse bildik hardallara da benzeyebilir. Ama ben ilk denemede nasıl bir şey olacağını görmek istedim. Çeşitli versiyonlar geliştirilebilir: sarmısaklı, belki biraz acılısı.

Ben hardalı ister tohum halde ister sos halde patatese çok yakıştırıyorum.Bugün yaptığım hardal tohumlu ve zerdeçallı patatesleri, sarmadan kalan yapraklarla Acemi Aşçı İpek'in yaptığı gibi sarıp sarmaladığım somonların yanında yedik. Hem somona hem de "Sarı tariflere" çok yakıştı. Çocukların gördükleri farklılıklar karşısında yorumları çok da farklı olmuyor. Mayacığım da bu sarmaların içinde somon balığı var dediğimde:
- Hiç balık dolması oluy mu!?, yorumunu yaptı :)


Patateslerin tarifi son derece basit. İstediğiniz kadar patatesi patates salatası yapacak kıvamda haşlıyorsunuz. Teflon bir tencerede 1 yemek kaşığı dolusu hardal tohumunu zeytinyağında biraz kavuruyorsunuz. Kısık ateşte kavurursanız, birden kavrulup acılaşmasını önlersiniz. Kısa bir süre sonra hardal taneleri mısır gibi patlamaya başlıyor, o zaman tencerenin kapağını kapatın. Patlama sesi kesildiğinde açıp baharatları istediğiniz miktarda ekleyin: ne kadar acı isterseniz o kadar karabiber, kırmızı biber ve tabi ki patatesleri sapsarı yapması için bir tatlı kaşığı kadar zerdeçal. Baharatları biraz kavurduktan sonra doğranmış patatesleri tencereye alıyorsunuz. Karıştırırken patateslerin dağılmamasına dikkat edin. Patatesler hafif kızarıp ince bir kabuk oluşunca ateşten alıyorsunuz. Hepsi bu kadar!

Zerdaçal: Türkçe'de Hint safranı, safran kökü, sarıboya, zerdeçav, zerdeçöp gibi adlarla da anılan zerdeçalın İngilizcesi turmeric, Fransızcası curcuma. Zencefille aynı aileden gelen bitkinin kökü taze ya da kurusu toz halde kullanılıyor. Aslında bir baharat karışımı olan Köri (Curry)ye ve İspanyolların Paella'sına rengini veren zerdeçal. Endonezya, Filipinler, Hindistan ve Java'da yetişiyor. Doğal olarak bu ülke mutfaklarında bol miktarda kullanılıyor. Karaciğer rahatsızlığında, iştahsızlıkta, anemide, idrar zorluğunda kullanılırmış. Aynı zamanda, antioksidan ve antienflamatuar etkileri ile Alzheimer hastalığına gidişi engellermiş. 1 gr. zerdeçalı 1 litre suda kaynatıp günde 2-3 bardak içilebilirmiş. Bazen hep kullanıp da nelere kadir olduğunu bilmediğimiz şeyler vardır ya, öyle birşeymiş işte. Zerdeçalın taze kökünün içi portakal rengi oluyor, ne Türkiye'de ne de Yunanistan'da tazesini bulmak pek mümkün değil, ne yazık ki. Bu sene Toronto'dan gelen ilk taze zerdeçallarımızı toprağa ektik. Köklerin büyüyüp gelişmesini ümit ediyoruz :)



Sarı tariflerde kendimi öyle çok limona kaptırdım ki, uzun bir süre evdekiler limon görmek istemeyecekler. Baktım 1 torba limondan son 3 tane limon kalmış. Tessanın kitabında bu kolay ve son derece mütevazi minik tartları görünce dayanamayıp yaptım dün gece, herkes yattıktan sonra.
Balığın arkasından minicik de olsa bir tatlı hiç fena olmadı hani :)

Üzgünüm ama yine LİMONLU TARTLAR :)

Tart hamuru için:
70 gr. tereyağ
30 gr. şeker
70 gr. un
25 gr. öğütülmüş badem
bir tutam tuz

Limonlu kreması için:
75 gr. tereyağ
3 yumurta (hafifçe çırpılmış)
230 gr. şeker
2 limonun suyu ve kabuğu

Tereyağla şekeri tahta kaşıkla eziyoruz. Beyazlaşmaya başlayınca azar azar unu, öğütülmüş bademi ve tuzu ekliyoruz. Kaşıkla ezilmesi zor bir kıvam alınca, birazcık elimizde yoğuruyoruz. Buzdolabında en azından 1 saat bekletiyoruz.

Ben-marie usulü, kaynar bir tencerenin üstüne yerleştirdiğimiz metal bir kasede tereyağını eritiyoruz. İçine önce şekeri sonra da yumurtaları ekleyip sürekli karıştırıyoruz. Hepsi iyice karıştığında limon kabuğu rendesini ve suyunu ekliyoruz. Koyulaşmaya başladığında ateşten alıp soğumaya bırakıyoruz.

Fırını 180 derecede yakıyoruz. Hamurumuzu ince açıp bir bardakla yuvarlaklar kesiyoruz. Ben muffin kalıbında pişirdim. Tam 12 tane çıktı. Yağlanmış kalıbın içine hamuru yerleştirip ister bıçakla delikler açın, isterseniz içlerine biraz bakliyat koyun ki tart hamuru kabarmasın, kase şeklinde kalsın. Isınmış fırında 8-10 dakika pişiriyoruz. Çıkınca soğumasını bekleyip, soğuduklarında kalıptan çıkarıp hazırladığımız sosla doldurup ikram ediyoruz. Buzdolabında bekledikten sonra içindeki tereyağ kendini topladığından daha güzel bir kıvamda oldular.

Safran'ı da sonraki yazıya bırakıyorum....

Etiketler: , , , , , ,